Wpływ przyrody na człowieka

Pierwszym, naturalnym środowiskiem życia człowieka był świat roślin warunkujący jego przetrwanie poprzez produkcję tlenu, pochłanianie i neutralizację dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, metali ciężkich, zapewnienie podstawowego źródła energii w postaci żywności, zapewnienie lekarstw oraz schronienia. Dziś – choć już w mniejszym stopniu – nadal korzystamy z ‘zielonych dóbr’, rośliny wciąż są nieodłączną częścią Naszego świata. Powinniśmy więc być świadomi jak wiele korzyści dla zdrowia (zarówno fizycznego jak i psychicznego) ma przebywanie wśród zieleni, a kierując się słowami przysłowia „Czym skorupka za młodu nasiąknie…” powinniśmy dbać o przyjazne otoczenie miejsc zabaw dla najmłodszych.

Jak podaje Kosmala w publikacji ‘Ogrody zabaw dziecięcych szansą na harmonijny rozwój dziecka’ – według zwolenników psychologii ewolucyjnej i ekopsychologii (Roszak, Kanner i Gomes, 1995) ewolucja zaprogramowała ludzkość do życia w przestrzeni naturalnej. Termin biofilia (biophilia – Wilson, 1984) używany przez ewolucyjnych psychologów odnosi się do emocjonalnego związku ludzi z przyrodą i innymi żyjącymi organizmami. Jest on wrodzony i dziedziczony. Biofilia to przywiązanie do przyrody, podstawa dla pozytywnych reakcji ludzi na naturę.  Według badaczy 99% historii ludzkości to społeczności myśliwsko-zbierackie, które były całkowicie uzależnione od świata przyrody, a więc można powiedzieć, iż społeczności miejskie istnieją nie dłużej niż ułamek sekundy  (Kosmala, 2002).

Przyroda działa kojąco i uspokajająco na ludzki organizm. Badania prowadzone przez Rogera Ulricha (architekta i psychologa środowiskowego) dowiodły, iż chorzy po operacjach szybciej dochodzą do zdrowia , jeśli przebywają w pokoju z widokiem na zieleń. Dalsze badania, prowadzone już na zdrowych ludziach wykazały, że przebywanie w otoczeniu zieleni zmniejsza poziom stresu, łagodzi także objawy przemęczenia.

Badania na temat wpływu przyrody na ludzi prowadzone są nieustannie od lat. Obecnie wiadomo już, że nie tylko zieleń może być naszym sprzymierzeńcem. Balneoterapia – to leczenie chorób z pomocą wód mineralnych, stosowanych do picia, kąpieli oraz inhalacji. Hydroterapia – to leczenie za pomocą zwykłej wody, jednak o różnym ciśnieniu i temperaturze. Mniej znane typy terapii to np. hortikuloterapia – czyli terapia poprzez przebywanie i pracę w ogrodzie, oraz kontemplację roślin. Silwoterapia – terapia poprzez przebywanie w lesie, przytulanie drzew, aromaterapia – otaczanie się przyjemnymi zapachami w postaci olejków eterycznych, przypraw, czy kwiatów (Komorowska, 2011).

Co więcej, rośliny pływają korzystnie na zatrzymanie wód gruntowych, a co za tym idzie – zwiększenie wilgotności powietrza. Są schronieniem dla wielu gatunków ptaków i owadów, które nie tylko dzieci ale i dorośli uwielbiają obserwować. Poza tym, stanowią cenną, naturalną, trwałą i estetyczną barierę, chroniącą przed wiatrem, niemiłymi zapachami, czy widokami. Drzewa o odpowiednim pokroju korony (zwarty, smukły lub kulisty) nie zabierają światła mieszkańcom kamienic, nie zasłaniają widoku i nie wymagają cięcia, a dodatkowo (co jest niewątpliwym atutem) podwyższają wartość inwestycji (Piątkowska, 2010).

 Rośliny mają nadrzędne znaczenie w procesie oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń. Drzewa i krzewy pokryte liśćmi pochłaniają 85% osiadających na nich spalin i kurzu, a w stanie bezlistnym do 60%  (Żółtowska, 2006). Niezwykłym faktem jest, iż jeden osobnik dorosłej sosny jest w stanie wyprodukować tlen potrzebny do życia trzech osób. Przykłady drzew dostarczających największe ilości tlenu to: buk pospolity (1,1 kg), klon (1,1 kg), robinia akacjowa (1,1 kg), wierzba krucha i dąb (0,8 kg), lipa i jesion (0,7 kg). Należy wspomnieć, że człowiek w procesie oddychania wykorzystuje w ciągu doby 14-18 m3 powietrza, a zużycie tlenu, w zależności od aktywności fizycznej to od 60 do ponad 200 g.

 Mało kto wie, że drzewa wykazują również działanie bakteriobójcze, niektóre rośliny uszkadzają strukturę wirusów lub zatrzymują ich rozwój.  Dzieje się tak za sprawą fitoncydów oraz olejków eterycznych, które w ciepłe, słoneczne dni wydostają się do powietrza atmosferycznego przez komórki szparkowe oraz nabłonek i niszczą obecne w nim bakterie i wirusy chorobotwórcze. W największych ilościach substancje te wydzielane są przez drzewa i krzewy szpilkowe, głównie sosnę. W mniejszym stopniu – przez drzewa takie jak lipa, brzoza, wierzba, klon, robinia akacjowa, dąb, jarzębina, bez lilak. Drzewa te maja działanie antyseptyczne, co pozytywnie wpływa na poprawę zdrowia, szczególnie u osób ze schorzeniami górnych dróg oddechowych (Lesiewicz, 2013).

Analizując powyższe fakty bez trudu można stwierdzić, iż otaczanie zielenią terenów zabaw dziecięcych, skwerów, osiedli itp. niezwykle korzystnie wpływa na zdrowie i prawidłowy rozwój człowieka.

Piśmiennictwo

• Komorowska A. 2011. Projektowanie placów zabaw i przestrzeni edukacyjnej dla dzieci. Materiały szkoleniowe, Poznań.

• Kosmala M. 2002. Ogrody zabaw dziecięcych szansą na harmonijny rozwój dziecka. Place zabaw – miejsce harmonijnego rozwoju. Materiały seminaryjne. Wrocław

• Lesiewicz A. 2009. Oczyszczająca rola drzew. [on-line: http://dlaklimatu.pl/Oczyszczajaca-rola-drzew, 2013]

• Piątkowska A. 2010. Przegląd gatunków drzew do nasadzeń miejskich. Konferencja Zieleń w Mieście, Łódź

• Żółtowska D., 2006. Tłumienie dźwięku przez liście. Wyd. FOTON, Gdańsk, 40 ss.